Complotontkenners & Mediagelovers

Icons from www.flaticon.com attributed to Smashicons and Freepik and others

“Hoe lang zou zo’n drone in de lucht kunnen blijven?”, vroeg ik mij af terwijl ik terug staarde naar het zoemende ding hoog boven me dat al een flinke tijd het veldje met alles en iedereen in de smiezen hield.

Het was een grijze druiligerige zaterdag 4 december 2021, op een grijs en druiligerig grasveld in een grijs en druilerig parkje ergens aan een aftandse rand van Utrecht. De buurt waar dit alles uiteindelijk mocht plaatsvinden na lang overleg met ‘de Driehoek’ en de burgemeester was net zo charmant als de burgemeester van de Domstad zelf. Het was de laatste koopzaterdag voor een grijze en druiligerige Sinterklaasviering en de dag dat ik mijn eerste ‘protestmars’ zou lopen i.v.m. het coronabeleid.

Ja precies: “In verband met”, want als ik zeg “tegen” dan word ik meteen geframed en gecanceld als een rechts-radicale anti-overheidsdemonstrant ondanks dat ik doorgaans bij verkiezingen braaf net iets links van het midden stem. Ik zou ook weer eens kunnen worden uitgemaakt voor ‘wappie’. Als ik wat harder mijn best zou doen, zou men me nog uit gaan maken voor ‘complotdenker’. Die laatste term, ‘complotdenker’, lijkt echter gereserveerd voor de wat hoger geplaatste kopstukken van het zelfverklaarde ‘verzet’ tegen het coronabeleid. Voor mensen als Willem Engel.

Terwijl ik mij nog verwonder over de politiedrone hoog boven mij, merk ik dat ‘protestmars’ zich eindelijk in beweging zet en ik voeg mij snel bij de anderen van het interessante gezelschap waarin ik mij die dag begeef. Echter, nog geen 10 passen verder moet ik mij verexcuseren, want speaking of the Devil, daar passeert hij ons: Willem Engel.

Handdruk

Ik roep naar mijn marsgenoten dat ik ze straks wel inhaal, maar dat ik eerst even iets moet doen. Snel draai ik me om en stap op Willem Engel af. Ik schud hem de hand: “Even de hand schudden van een naamgenoot. Aangenaam, ik ben Willem Sorm”. Hij geeft er blijk van dat hij weet wie ik ben: “Oh ja, van LinkedIn!”. Dat vat ik op als een compliment, wetende dat hij al zo’n anderhalf jaar geleden van LinkedIn werd verbannen. We hadden elkaar nooit eerder ontmoet of gesproken, maar ons netwerk overlapt inmiddels wel een beetje.

Terwijl de korte handdruk alweer snel zonder enige verdere inhoud vervliegt in andere mensen die ook wat van Willem Engel willen en ik mij haast om mij weer te voegen bij mijn marsgenoten, werp  ik nog een laatste blik omhoog over mijn schouder richting de politiedrone. “Zou ‘ie erop staan, de eerste handdruk tussen Willem Sorm en Willem Engel? Zou ik nu ook door de inlichtingendiensten  worden afgetapt?”, zo fantaseer ik over een iets te glorieuze toekomst.

Willem Engel, zo lees ik op internet, is een jaartje jonger dan ik en studeerde Bio-farmaceutische Wetenschappen in Leiden. Hij heeft ook nog wat ‘biosciences’ werk en 12 jaar laboratoriumervaring op zijn CV staan, maar besloot in 2008 zijn échte passie te volgen. Hij richtte een dansschool op en specialiseerde zich in de Braziliaanse dans ‘zouk’. Terwijl ik in 2020 niet verder kwam dan mijn schrijfeltjes voor een bescheiden maar groeiend publiek op LinkedIn en ‘mijn’ hashtag #WieHetWeetMagHetZeggen, ontpopte Engel zich als voorman van Viruswaarheid.

Ik ken hem niet. Hij kent mij ook niet. Voor die handdruk niet en sindsdien ook niet. We weten van elkaar vaag wie de ander is en er lijkt een soort wederzijds respect te bestaan. Van mensen in mijn netwerk die hem van dichtbij hebben meegemaakt, begrijp ik dat Willem Engel niet de makkelijkste man is om mee samen te werken. Tja… dat ben ik ook niet.

Mijn naamgenoot lijkt me wel een zeer gedreven persoon en iemand die in staat is om zijn passie en overtuiging te verwezenlijken. In mijn woordenboek is dat synoniem voor ‘(daad)krachtig’ en ‘succesvol’. Alleen een dwaas zou dat ontkennen en zo’n karakter met zulke daden onderschatten of beschimpen. Hoe bevreemdend is het dus dat het precies dát is wat ‘de media’ doen als zij over Willem Engel berichten?

Complotten bestaan niet. Toch?

Vandaag lees ik weer eens een schreeuwerige kop in de schreeuwende en hijgerige media: “Blablabla … complotdenker Willem Engel …. blablabla …”. Dat de man universitair geschoold is op een relevant vakgebied (iets wat we van Hugo de Jonge niet konden zeggen) doet er niet toe. Hem introduceren als “ondernemer”, of “dansschoolhouder”, of als “voorman van Viruswaarheid” levert de redactie blijkbaar te weinig lezers en dus te weinig geld op. Zijn werkelijke academische titels en prestaties of zakelijke en maatschappelijke successen vallen blijkbaar in het niet bij de aanduiding “complotdenker” die hem onvrijwillig wordt opgespeld. Wat is een complotdenker eigenlijk, vraag ik mij voor de zoveelste keer af? Hoe verdien je dat stigma? Ben ik er zelf misschien ook eentje? En wat is het tegengestelde van ‘complotdenker’ zijn?

Het is alom bekend dat Fidel Castro tijdens zijn leven het doelwit was van honderden complotten tot op hoog niveau, zelfs vanuit de CIA. Het complot van 20 juli 1944 tegen Hitler en de naam van Claus Von Stauffenberg zijn goed gedocumenteerd. Een complot op hoog niveau had het voorzien op het leven van George Washington en ook de moord op Julius Ceasar zou zijn voorafgegaan door het nodige complot- en samenzweringswerk.

Een man als Aleksandr Litvinenko ombrengen met Polonium-210 is niet iets wat een individu in een chagrijnige bui op een achternamiddag in elkaar flanst. Daar zal een heus complot aan ten grondslag hebben gelegen. De Varkensbaai invasie was het resultaat van een slecht gepland en slecht uitgevoerd complot dat werd gesteund door de CIA.

Watergate, was dat een complot? Herinnert u zich die toespraak nog van Colin Powell op 5 februari 2003 bij de Verenigde Naties waarin hij het ‘bewijs’ toonde van al die Amerikaanse (en Britse) veiligheidsdiensten dat Saddam Hoessein massavernietigingswapens had die klaar stonden om ingezet te worden? Herinnert u zich de allesverwoestende invasie als gevolg van die toespraak? Herinnert u zich dat die wapens er uiteindelijk niet bleken te zijn en dat alles wat Powell die dag had gepresenteerd in elkaar geflanst ‘fake news’ bleek te zijn om de wereld de zoveelste invasie in te huichelen? Mag dat een complot genoemd worden?

Een complot van enkele afdelingen en ambtenaren binnen o.a. de Belastingdienst tegen toeslagouders met als doel hen te terroriseren en kapot te maken? Onbestaanbaar? Of een complot met Rutte en Hoekstra als hoofdrolspelers om Pieter Omtzigt te sensibiliseren richting een “functie elders“? Dat is nooit gebeurd? Hoge ambtenaren bij Justitie die stiekem bonnetjes achterhouden om de minister te redden? Dat is geen complot om de Tweede Kamer de waarheid te ontzeggen? Of iedere keer als Rutte weer eens ergens geen actieve herinnering aan heeft, dan is dat echt geen vooropgezet spel om de waarheid te verdraaien waarbij diverse topambtenaren betrokken zijn?

Complotdenker vs. Mediagelover

“Als ‘complotdenkende gek’ versus een ‘mediagelover’.”, zo rapt Def P in het nummer De Leugen Regeert op het album ‘Verboden Verbinding’ van gelegenheidsrapcollectief Verkeerd Verbonden. Daarmee stelt hij scherp vast wat de definitie is van een ‘complotdenker’ anno 2021-2022: een door anderen voor gek versleten persoon die niet blindelings alles gelooft wat de massamedia voorschotelt. Het tegengestelde van een ‘complotdenker’, zo poneert Pascal Griffioen alias Def P, is een ‘mediagelover’.

“Now I’m going to show you a picture of the luckiest man in Iraq on this particular day. Keep your eye on the crosshairs.”, hoorden we generaal Norman Schwarzkopf in 1991 zeggen in de nieuwsuitzending waarin wij ook in Nederland de Golfoorlog als een soort steriel computerspel voorgeschoteld kregen. De media werden gebruikt om het TV-kijkende publiek te doen geloven dat er zoiets bestond als precisiebombadementen waarbij geen onschuldige slachtoffers vielen. Hoe groot was werkelijk de kans dat die automobilist die door het richtkruis in beeld reed, vlak voordat die brug werd verwoest door een bom vanuit de lucht, dat bombardement ook daadwerkelijk overleefde?

In 1991 was ik gretig ‘mediagelover’. Op 5 februari 2003 was ik mediagelover. Ik denk dat ik begin 2020 ook nog steeds mediagelover was. Als Annechien Steenhuizen iets om 20.00uur op NPO1 voorlas dat later die avond bij Nieuwsuur nog eens werd bevestigd, dan was het zo. Punt. Geen kritische vragen van mijn kant. En als op vrijdag na de ministerraad Sven Kockelmann de voorgespindoctorde duimschroeven nog maar eens theatraal aandraaide tijdens het Gesprek met de Minister President na EenVandaag, dan wist ik het zeker: wat hier gezegd wordt, dat is de waarheid. Punt. Het zegel van Kockelmann was voor mij net zo ‘waar’devol als de berekende schuine zijde via de stelling van Pythagoras. Kockelmann-kwadraat + Rutte-kwadraat = Waarheid-kwadraat.

Het ‘proxy-brein’ en de ‘proxy-mening’

Vandaag de dag echter, na ruim twee jaar van de meest opzichtige leugens en één-tweetjes tussen politiek en ‘de media’ geloof ik het niet langer. Ik neem het niet langer klakkeloos voor waar aan. Ik ben geen mediagelover meer. Mijn brein is wakker geschud. Het duurde even om met mezelf in het reine te komen, maar ik heb leren inzien hoe lang, hoe vaak en hoe diep ik structureel ben voorgelogen en hoe vreselijk ik er al die tijd ben ingetrapt. Ik ben (zelf)kritisch gaan nadenken. Ik doorzie nu het spel bij de nieuwsredacties en aan de talkshowtafels en heb eindelijk ook uitgevonden wat de enige remedie is tegen de kwaal die ik graag als ‘proxy-brein’ of ‘proxy-mening’ bestempel: TV uit en radio uit.

… *ruis* … *testbeeld* …

Eigen brein aan.

… *reboot* … *opstarten* …

Gesprek. Conversatie. Zelf, met andere echte mensen. Luisteren. Zelf vragen stellen. Nog meer luisteren. Vragen zelf beantwoorden. Eigen onderzoek doen. Een eigen perspectief vormen. Paradigma’s verschuiven. Niet langer de ‘proxy-mening’ van een willekeurige BN-er aan een willekeurige talkshowtafel op een een wikkeleurige zender van die avond ervoor napapegaaien.

Dat leidt echter tot een probleem: als je dan dat zelfgevormde perspectief deelt met een verstokte ‘mediagelover’ die zich wel door de talkshowgasten heeft laten indoctrineren en zich door het ‘proxy-brein’ laat voorspiegelen dat de zo gevormde ‘proxy-mening’ op de enige echte werkelijkheid gebaseerd is, dan word je door die mediagelover weggezet als complotdenkende wappie.

Complotontkenners

De mediagelover wordt op deze manier een complotontkenner. Alles wat in strijd is of lijkt te zijn met het verhaal dat via de voorgekauwde ‘proxy-mening’ is ingeprent in het ‘proxy-brein’, mag er niet zijn en moet worden ontkend. De cognitief dissonante talkshowtafelkakafonie die het ‘proxy-brein’ van de mediagelover vult, overstemt alles. Samen krijgen we wél corona onder controle. De lockdowns zijn wél noodzakelijk. De overstrefte is níet vreemd. De vaccins zijn wél effectief en er zijn géén bijwerkingen na vaccinatie.

Een QR-code, 3G en 2G helpen wél besmettingen te voorkomen. De modellen van het RIVM kloppen wél en Hugo de Jonge was wél de juiste man op de juiste plaats op het juiste moment. Winkelwagens desinfecteren helpt wél en het is wél goed om basisschoolkinderen mondkapjes te laten dragen. Het is wél logisch dat ministers de eigen regels overtreden en nooit echt goed ziek worden van een coronainfectie. Natúúrlijk belandt er nooit positief getest bewindspersoon of Kamerlid op de IC, maar corona is wél levensgevaarlijk voor iedereen en ‘Code Zwart’ komt er écht binnenkort aan.

Al dat politiegeweld is al anderhalf jaar wél proportioneel en noodzakelijk. De Tijdelijke Noodwet is écht tijdelijk want als we nog éventjes allemaal volhouden dan kunnen ‘we’ echt ‘winnen’ van ‘het virus’. Met een “grote klap” of een “grote hamer”, of een “intelligente lockdown”, “avondlockdown” of desnoods gewoon wéér een “harde lockdown”. Jinek zegt het immers ook, desnoods samen in koor met Umberto bij Op1 onder toeziend oog van Ab Osterhaus.

Sywert van Lienden heeft écht níet met handlangers een complot bedacht om de Staat en talloze anderen op te lichten voor eigen gewin. Complotten bestaan níet.

Engeltjes en duiveltjes

Op dat veld in Utrecht op 4 december liep echt van alles rond onder toeziend oog van die politiedrone hoog in de lucht. Van compleet ‘normaal’ tot compleet over de top ‘wappie’ met hoofdletter ‘W’. Van Willem Sorms tot Willem Engels. Er waren echter duidelijk nauwelijks mediagelovers of complotontkenners.

Ik stel mezelf de vraag: “Wat zou ik liever zijn: een complotdenker of een complotontkenner?” Ik durf het niet te zeggen. Ik heb meer duiveltjes dan engeltjes op mijn schouders, ik heb geen dansschool en geen waarheid in pacht. Mediagelover, dat ben ik inmiddels in ieder geval niet meer. Nooit meer. En deze ongemakkelijke vraag stel ik mijzelf dus ook: “Wie of wat geloof ik nog wél?”.

Wie het weet, mag het zeggen.