Framing en Canceling: Hoe de media ‘het zwarte schaap’ stelselmatig wegzetten

Icons from www.flaticon.com attributed to Smashicons and Freepik and others

Op 7 juli 2020 publiceerde het befaamde Harper’s Magazine een open brief namens 153 notabelen met de titel “A Letter on Justice and Open Debate“. Zoals altijd waren een voor- en tegenstanders t.a.v. de aanleiding en de inhoud, maar de schrijvers zagen dat er een trend ontstond waarin de “normen van open debat en tolerantie van verschillen verzwakken ten gunste van ideologische conformiteit.”

De groep maakte zich zorgen: “De vrije uitwisseling van informatie en ideeën, de levensader van een liberale samenleving, wordt dagelijks nauwer. … de censuur [verspreidt] zich ook steeds meer in onze cultuur: een intolerantie voor tegengestelde opvattingen, een trend richting publieke schande en uitsluiting, en de neiging om complexe beleidskwesties op te lossen in een verblindende morele zekerheid.”

Tegen het einde van de brief concludeert men dat: “Deze verstikkende atmosfeer zal uiteindelijk de meest vitale doelen van onze tijd schaden. De beperking van het debat, of het nu door een repressieve regering of een intolerante samenleving is, schaadt altijd degenen die geen macht hebben en maakt iedereen minder in staat tot democratische participatie.”

Deze brief is tekenend voor waar dit artikel over gaat: Framing in combinatie met de Cancel Culture.

1. Framing

“Framing een Engelse term die verwijst naar een overtuigingstechniek in communicatie. De techniek bestaat eruit woorden en beelden zo te kiezen, dat daarbij impliciet een aantal aspecten van het beschrevene wordt uitgelicht. Deze uitgelichte aspecten helpen om een bepaalde lezing van het beschrevene of een mening daarover te propageren. Onder meer in de politiek, de journalistiek en de reclame wordt van framing bewust (en onbewust) gebruikgemaakt.

Wie een frame gebruikt, probeert via woorden, en de beelden en gevoelens die ze oproepen, de manier waarop anderen naar de werkelijkheid kijken te beïnvloeden. Het frame wordt een bril waardoor we bepaalde informatie wel zien en andere juist niet.” – Aldus WikiPedia

1.1 Framing in de reguliere media

Op 5 september was er een bijzondere demonstratie in Amsterdam. Vele tienduizenden mensen van allerlei pluimage kwamen bij elkaar om te verenigen en te verbinden, vanuit dezelfde drijfveer en motivatie: hun zorgen t.a.v. het coronabeleid van de regering. Voor een demonstratie van die omvang, op die plek en met die onderliggende sentimenten leek vriend en vijand het eens: het verliep zeer vredig en zonder noemenswaardige incidenten.

Dagblad Trouw schreef: “De sfeer onder de demonstranten was gemoedelijk. Er klonk muziek uit geluidsboxen en sommige groepen liepen op het ritme van een trommel. Mensen scandeerden leuzen als “liefde, vrijheid, geen dictatuur.” Het had iets ‘hippie-achtigs’.

Echter, volgens Joop, het platform van BNNVARA, was er sprake van een heuse “ultrarechtse anti-regeringsdemonstratie”. De organisator was volgens de ‘journalist’ die het artikel schreef een “zelfverklaarde aanhanger van Fortuyn, Wilders en Baudet” en vond het nodig om de post te voorzien van de tag “Antivaxxers”. De foto boven het artikel toont rookpluimen in de verte bij strijklicht en ademt een grimmige, haast burgeroorlogachtige sfeer.

Zoveel media, zoveel frames. De lezer die niet verder komt dan BNNVARA zou achterblijven met het idee dat het “ultra-rechts” in Nederland blijkbaar zo groot en sterk is, dat het tienduizenden kwaadwillende engerds in Amsterdam op de been krijgt. Dat lukt AJAX niet eens.

Leest u dit graag? Rijksvrijheid.nl kan alleen bestaan dankzij úw donatie. Hartelijk dank.

1.2 Journalistiek, of propaganda t.a.v. een mening?

Ook dit weekend was het raak. Wederom een geslaagde, vredelievende demonstratie die vlekkeloos verliep ondanks de hevige regen. Er waren zeker 25.000 mensen op de been en het NRC wist te melden dat “De Amsterdamse politie zegt terug te kijken op ‘een prima verlopen. demonstratie.”

NU.nl vond echter een ander frame wenselijk en kopte met “Levensgrote galg tussen duizenden coronademonstranten in Amsterdam“. Het zou gaan om een dreiging aan het adres van Hugo de Jonge. De ‘journalist’ wist namelijk te melden dat iemand op Twitter dat zei in relatie tot die galg. Daarmee worden de galg en de eigenaar van het ding in de mensenmassa in een frame weggezet als een soort extremistische dreiging. Heeft de ‘journalist’ van NU.nl de eigenaar opgezocht en gevraagd wat het idee achter de galg was? Neen.

Echter, onze kersverse nieuwe omroep Ongehoord Nederland deed dat wél. Zij gingen in gesprek met de man die het gevaarte met zich mee droeg. En wat bleek: de galg was niet voor een ander bedoeld, maar autobiografisch: “… wij als bevolking, wíj hangen op dit moment in die strop. Het is wachten tot iemand het paard een klap geeft en dan liggen we.” Of, symbolischer: ‘Dan hángen we.'” – Zie de video onder op 3m30s.

Daar waar het door de wol geverfde en ervaren medium NU.nl niet verder komt dan het bedrijven van ‘journalistiek-van-horen-zeggen’ en het propageren van hun eigen mening t.a.v. de demonstratie, laat het verfrissende Ongehoord Nederland zien hoe je wél journalistiek hoort te bedrijven.

2. Cancel culture

Als bijproduct van social media, lijkt het alsof de wereld opeens te maken krijgt met het fenomeen “cancel culture”. Het betekent verschillende dingen voor verschillende mensen in een verschillende context. Echter, cancel culture is zo oud als de mensheid. In het oude Egypte deed een nieuwe farao er alles aan om alles uit te wissen dat herinnerde aan zijn voorganger. Die werd vakkundig “gecanceld”. De klassieke periode van heksenvervolgingen in Europa en Noord-Amerika voltrok zich tussen circa 1480 en 1700. In dit woelige tijdperk werden naar schatting 40.000 tot 100.000 personen als heks geëxecuteerd. De Spaanse Inquisitie was een in 1478 door de Reyes Católicos van Spanje opgericht instituut, om de katholieke orthodoxie te handhaven en om alles wat daar niet aan conformeerde vakkundig te “cancelen”.

2.1 Cancel culture anno nu

Onze moderne, Europese geschiedenis staat bol van voorbeelden van het stelselmatig cancelen van hele bevolkingsgroepen. Om te voorkomen dat ik hier zelf gecanceld ga worden, zal ik nu geen voorbeelden noemen want dat ligt al snel gevoelig of is taboe. Zelfs parlementariërs in de Tweede Kamer die wel proberen de taboes te doorbreken, kunnen rekenen op persoonlijke aanvallen van collega Kamerleden met als doel de ‘afvallige’ te cancelen. En dat is precies waar de briefschrijvers in Harper’s Magazine het over hadden: je hoeft het niet met elkaar eens te zijn en mag elkaar aanspreken op de inhoudelijke standpunten, maar pas op voor het ontstaan van een situatie waarin er sprake is dat “normen van open debat en tolerantie van verschillen verzwakken ten gunste van ideologische conformiteit.”

3. Wat gebeurt er als framing en cancel culture samen het nieuwe normaal worden?

Vandaag verscheen onderstaand artikel op NOS Teletekst. Het wel of niet toelaten van omroep Ongehoord Nederland tot het publieke bestel, is getoetst aan wettelijke kaders door een commissie die dat hoort te doen. De wet- en regelgeving volgend, kwam niet alleen de NPO, maar kwamen ook de Raad voor Cultuur en het Commissariaat voor de Media tot een positief advies. Krabbel eronder, stempel erop. Klaar.

Niet dus. Omdat Ongehoord Nederland in de ogen van diverse angstige, conservatie personen bij voorbaat al het zwarte schaap in de familie zal zijn, net zoals BNN destijds onder Bart de Graaff, moet de nieuwe omroep geframed en gecanceld worden.

Ze zouden “desinformatie” verspreiden en de “journalistieke codes niet naleven”. Ik denk dan terug aan die galg gisteren op de dam en het feit dat Ongehoord Nederland wél een journalist in de regen op pad stuurde om het ware verhaal uit te zoeken daar waar NU.nl dat naliet.

3.1 De witte schapen ontdoen zich van de zwarte

Het lijken vaak wat oudere, witte mannen te zijn die hun conservatieve ongenoegen moeten uiten door zich van framing en canceling te bedienen. Neem bij voorbeeld Henk Westbroek en Bennie Jolink, twee relikwieën die zichzelf in de vergetelheid zien verdwijnen, die respectievelijk vinden dat “Idioten zetten de toon in coronadebat” en dat iedere ongevaccineerde een “Achterlijke Asociale Wappie” is.

Het zwarte schaap mag niet meer anders zijn, het mag niet eens meer bestaan. Eerst wordt het via framing apart gezet en dan wordt het via canceling verstoten. De “intolerantie voor tegengestelde opvattingen, een trend richting publieke schande en uitsluiting” heeft zich diep genesteld in onze cultuur. En daar waar er geen wettelijke kaders zijn om het cancelen te rechtvaardigen, wordt stilletjes gehoopt op of zelfs gewoon opgeroepen tot het wijzigen van de wet waardoor de witte schapen zich alsnog kunnen ontdoen van de zwarte.

Wat gebeurt er als dit het nieuwe normaal wordt?

Wie het weet, mag het zeggen.