“Vakantieman, ga ik al dood?” | Extreem gebrek aan kennis is de werkelijke crisis

Vroeger, toen alles beter was en Frits Bom nog leefde, keken we massaal naar De Vakantieman. Mooi was die tijd. Hij bezocht vakantiegangers op locatie, échte Nederlanders, en vroeg ze op de kaart van Europa aan te wijzen waar ze op dat moment waren. Eerst die ‘trip down memory lane’, omdat het zo mooi was, om nog even te kunnen lachen voordat we zuur worden:

Deze zelfde échte Nederlanders bestaan vandaag de dag nog steeds. Ze zijn stemgerechtigd. Ze stemmen massaal op partijen als CDA, PvdA en VVD. Ze zijn de ruggengraat van onze samenleving. Het zijn uw buren, de bakkers en kruideniers van onze maatschappij, ze staan voor de klas, ze besturen uw bus, ze slingeren u op de bon of redden uw kat uit de boom en het zijn de ‘zorghelden’ waarvoor we moeten klappen. Echter, als het op kennis rondom de coronacrisis aankomt, zijn ze de nagel aan onze politieke doodskist.

Eind september, een kleine maand geleden, peilde het befaamde GALLUP in de Verenigde Staten hoe het gesteld was met de kennis van de gemiddelde Amerikaan m.b.t. het wérkelijke risico dat corona voor hen betekent. Het bureau vroeg Amerikanen in te schatten hoe groot de kans is op ziekenhuisopname met COVID-19, zowel voor gevaccineerden als voor ongevaccineerden. De uitkomsten zijn onthutsend. 

GALLUP becijferde dat de kans op een ziekenhuisopname voor een Amerikaan die zich niet heeft laten vaccineren in werklijkheid ca. 0,9% bedraagt. Echter, van alle Amerikanen denk ongeveer eenderde dat de kans daarop maarliefst 50% is. Dat is een vijftigvoudige overschatting. Laat dat even inzinken. GALLUP constateerde ook dat dit gebrek aan kennis, interesse of inschattingsvermogen samenhangt met de politieke voorkeur.

Met De Vakantieman in het achterhoofd, is de vraag gerechtvaardigd hoe het dan zit met de kennis, de interesse of het inschattingsvermogen van onze eigen medelanders t.a.v. het werkelijke risico om ernstig ziek te worden na een coronainfectie. Als we het stemgedrag van de fracties in de Tweede Kamer willen begrijpen t.a.v. het zwalkende coronabeleid, dan moeten we kijken wat het sentiment is bij hun achterban: de kiezer.

Gelukkig herhaalde Maurice de Hond het GALLUPiaanse onderzoek begin deze maand in Nederland. Hij peilde in welke mate de Nederlander het risico op een ziekenhuisopname met COVID-19 overschat. Wetende dat de kans daarop zonder vaccinatie ook hier zo op of onder de 1% ligt, zijn de uitslagen extreem schokkend:

• Zes op de tien CDA-kiezers denkt dat die kans meer dan 30% is
• De helft van de PvdA-stemmers denkt die kans 30% of meer is
• Minder dan eenvijfde van de VVD-stemmers schat de werkelijke kans reëel in

Bron: Maurice de Hond

Hoe is dit mogelijk? Zijn al deze mensen de weg kwijt? Waar halen ze dan hun informatie vandaan als ze er zo vreselijk naast zitten?

Het antwoord is pijnlijk. Het zijn doodnormale mensen. Het zijn die vakantiegangers in Benidorm en elders die geen idee hebben waar in Europa ze zijn. Het zijn die CDA-leden die als applausmachine fungeerden tijdens het partijcongres waarbij Omtzigt-wipper Hoekstra gewoon kon aanblijven en die pijnlijk lang bleven klappen toen hun angstmessias De Jonge het toneel betrad.

Het zijn die PvdA-stemmers die denken dat in Nederland er nog zoiets bestaat als een arbeiderspartij die voor de hard werkende mens opkomt. Zij denken nog in termen van “Rood”, “Vuist” en “Rozen”, maar vergeten eventjes dat Wim Kok tonnen opstreek als parttime commissaris bij ING en dat hun eigen ‘zorgheld’ Wouter Bos als bestuursvoorzitter bij het VUmc zich een ranzig veelvoud liet uitbetalen van wat de échte ‘arbeider’ op de werkvloer verdient. De PvdA-ers van vandaag zijn politiek zo de weg kwijt dat ze zich wanhopig moeten vastklampen aan Jesse Klaver die zelf net zo min nog links van rechts weet te onderscheiden.

Van VVD-ers denken we graag dat ze hoger opgeleid en succesvol zijn. Althans, dat denken ze graag zelf. Een partij voor ondernemers en beleggers. Het is dan te hopen dat die ondernemers en beleggers beter zijn in het inschatten van economische risico’s dan in het inschatten van de werkelijke risico’s die ze lopen bij een coronabesmetting.

Dan, tenslotte, de ‘wappies’. Die Baudet-knuffelende ‘mafketels’ van Forum voor Democratie. Die partij waarvan Kamerleden niet eens mogen uitpraten van voorzitter Vera Bergkamp omdat hun argumentatie haar tere zieltje choqueert. Die vaak verketterde achterban van FvD is de énige die in overgrote meerderheid wél een correcte inschatting kan maken van de risico’s gerelateerd aan een coronabesmetting. Maarliefst 80% van de FvD-kiezers blijkt wél juist geïnformeerd en te beschikken over de juiste kennis.

“Vakantieman, ga ik al dood?”. Als het niet zo extreem droevig en ernstig zou zijn, dan zouden we erom moeten lachen. Echter, wie zegt ons dat deze uitslagen anders zouden zijn bij de Tweede Kamerleden zelf? Weet het gemiddelde fractielid van CDA, PvdA, VVD of D66 dan beter? Dankzij die vier partijen en dankzij hun achterban leven we nu al weken onder het discriminerende juk van de Coronapas en QR-controle aan de deur. Het is en blijft een CDA-minister die teert op de ongefundeerde angst binnen zijn achterban en daarop zijn beleid baseert en als gevolg publiekelijk een medische apartheid propageert.

“Kennis is macht”, zegt men. Echter, daar waar het volk die kennis totaal ontbeert, uit gebrek aan interesse of omdat men zich niet breder wenst te informeren dan het gemiddelde NPO praatprogramma, verschraalt ook de macht. Als het volk massaal een gezondheidsrisico dertigvoudig overschat, dan is het wel extreem makkelijk ‘machtig’ te zijn. Dan is het haast onmogelijk om níet de befaamde ‘angstknop’ in te drukken.

Probeer eens een integrale live uitzending te visualiseren van Jinek en Op1 samen, zo eentje met een bel-panel van BN-ers, waarin Hugo De Jonge met een aanwijsstok op een groot bord zou gaan uitleggen waar Benidorm dan wél ligt. Dat hij met eenvoudige cijfers en grafieken de talkshowverslaafde achterban zou uitleggen wat het wérkelijke risico is. Wat zou er gebeuren als hij de TV-kijkende Nederlander zou vertellen dat ze al die tijd massaal dertig keer banger zijn gemaakt dan nodig is? Het zou wellicht een enorme schok van cognitieve dissonantie veroorzaken, te vergelijken met het aan een kleuterklas moeten vertellen dat Sinterklaas niet bestaat.

Welk lot zou de corona(beleids)crisis beschoren zijn als vanaf morgen iedere Nederlander wél het aan corona gerelateerde gezondheidsrisico correct zou inschatten?

Wie het weet, mag het zeggen.