NU.nl: “Geen QR-code? Eigen schuld, dikke bult!”

Ik ken veel mensen die hun morele en/of ethisch bedenkingen hebben bij een samenleving waarin wij allemaal, om wat voor reden dan ook, een op basis van privacygevoelige persoonsgevens gegenereerde QR-code moeten laten zien om ergens binnen te komen. Die mensen, waarmee ik mij verbonden voel, werden eerst uitgemaakt voor “wappie” en later voor “weigeraar”. Nu echter, wordt de volgende grens overschreden: men is inmiddels ook “schuldig”.

Schuldig… aan wat eigenlijk?

In dit artikel op NU.nl schrijft de ‘journalist’ namens het platform: “…enkele duizenden mensen die nu buiten hun schuld om niet kunnen deelnemen aan het openbare leven.”. Buiten hun schuld om. Het gaat hier specifiek om mensen die zich om medische redenen niet kunnen laten vaccineren, ook al zouden zij dat misschien wel willen. Ook voor hen geldt op moment van schrijven nog steeds de 3G-maatregel, dus zij kunnen wel een herstelbewijs aanvragen of anders een test voor toegang doen. Waar komt dan dat woord “schuld” vandaan?

Wie wat vaker de verslaggeving van Nu.nl over de corona beleidscrisis leest, weet dat het platform iedere kans aangrijpt om een radicaal pro-vax standpunt uit te dragen. Net als Hugo de Jonge, lijkt Nu.nl “nul begrip” te hebben voor mensen die de vrije en bewuste keuze maken om het vriendelijke aanbod van een gratis vaccin voorlopig nog even af te slaan.

Deelnemen aan het openbare leven met een QR-code bestaat niet. Het is een contradictie.

Als binnenkort de 2G-maatregel door het kabinet doorgedrukt wordt, dan zal een deel van deze mensen onmogelijk nog een restaurant of theater binnenkomen en zeer waarschijnlijk ook geen ‘niet-essentiële’ winkels meer. Dat is dan, volgens Nu.nl, omdat zij “schuldig” zijn aan het ongevaccineerd zijn.

Schuld. Schuldig. Als in: ‘schuld hebben aan’. Aan wat eigenlijk? Waar heeft een verstokte roker schuld aan? Op welke aanklacht moet een alcoholist schuld bekennen? Als een off-piste skiër iets overkomt, waar is die dan schuldig aan?

Een open gesprek over morele en ethische kwesties eerst en dan over vaccinatie als onderdeel daarvan

Een ieder die mij al wat langer volgt, weet dat ik geen anti-vaxxer ben en ook geen pro-vaxxer. Of eerlijk gezegd, gezien mijn uitgebreide volgeplakte gele boekje zit ik wellicht meer aan de pro-vaxxer kant dan dat ik er helemaal neutraal in sta. Het kan mij echter totaal niet interesseren wie wel of niet welke vaccinatie heeft genomen en waarom wel of niet. Ik vraag er niet naar en mijn beslissingen op dit vlak gaan niemand iets aan.

Wat mij wel interesseert, is vrijheid. Grondrechten, die interesseren mij ook. Nog interessanter is een publiek, eerlijk, zorgvuldig gesprek over de morele en ethische kwesties die de samenleving als geheel onder ogen moet komen. Mag een beroep doen op de publieke gezondheidszorg worden gekoppeld aan het gedrag van iemand? Zijn mensen ‘gevaarlijk besmettelijk tenzij anders aangetoond’ en mag voor hen daarom bij voorbaat ergens een extra toegangsdrempel worden opgeworpen?

Mag een crèche een ongevaccineerde peuter weigeren uit angst voor bijvoorbeeld een uitbraak met de mazelen? Of mag een ondernemer een crèche oprichten waar louter ongevaccineerde peuters welkom zijn? Of blonde peuters met blauwe ogen? Mag een school van leerlingen of de ouders van die leerlingen vragen om de grondbeginselen van een bepaalde geloofsovertuiging te onderschrijven en zich daarnaar te gedragen? Of mag een school leerlingen verbieden een eigen overtuiging of identiteit zichtbaar of merkbaar uit te dragen?

Mag een zorgverzekering de individuele premie verhogen als de verzekerde er te vaak beroep op doet? Of anders een no-claimkorting invoeren?

Mag een overheid bezuinigen op de publieke gezondheidszorg tot beneden een kritische ondergrens? Mag een opsporings- of handhavingsdienst etnisch profileren? Mag een overheidsdienst met behulp van discriminerende algoritmes op zoek gaan naar fraudeurs? Mag iemand een donororgaan ontvangen als hij of zij niet zelf eerst ook doneert? Mag een ‘gezond’ persoon een doodswens hebben en hulp inroepen bij het realiseren van die wens? Mag iemand vastklampen aan het leven ’ten koste van’ een ander?

Dit zijn in de kern aan elkaar gerelateerde vragen. Om antwoorden te vinden op die vragen zal men met elkaar in gesprek moeten treden. Luisteren naar de ander. Met twee oren en één mond, ieder. Gedrag in de maatschappij leidt tot consequenties binnen diezelfde maatschappij. Niet alles kan en niet alles mag. Waar nodig, hebben we voor een groot deel netjes via wetgeving geregeld waar de grenzen liggen. En net als de maatschappij, is ook de wetgeving niet statisch, maar dynamisch. Het is gebruikelijk dat de wetgeving met de maatschappij mee evolueert.

Evolutie of revolutie?

Soms evolueert de maatschappij net even wat sneller dan de wetgeving. Soms is er sprake van een revolutie. Er is voor de constatering te pleiten dat momenteel onze samenleving een revolutie doormaakt. In rap tempo wordt alles opeens totaal anders.

Het lijkt alsof de natie collectief het eerste woord “Niet” cognitief heeft overgeslagen toen de koning zei: “Níet normaal maken wat níet normaal is”. Sinds die toespraak op 4 mei 2020 zijn we juist wél zaken aan het normaliseren die níet normaal zijn. In vliegende vaart. Als abnormale zaken plots doodnormaal worden, dan blijkt bestaande wetgeving ontoereikend. Derhalve wordt in rap tempo nieuwe wetgeving uit de grond gestampt en door wat nog over is van het democratische proces geduwd, geperst en getrokken.

Er is blijkbaar enorm veel haast. Dat gaat ten koste van dat publieke, eerlijke en zorgvuldige gesprek over de diverse morele en ethische vraagstukken die deze bijzondere revolutie met zich mee brengt. Dat gesprek zou moeten worden gevoerd in alle lagen van de samenleving en op alle beschikbare podia. Helaas komt men in de Tweede Kamer vaak niet verder dan een advies van de Gezondheidsraad waarin een halve paragraaf over ethiek staat zonder referentie aan ethische beginselen of perspectieven. Helaas ‘lust’ de media ook geen ethiek. Want de consument van die media ‘lust’ het niet. We zien dus vooral schreeuwende koppen en ongenuanceerde teksten waarin wappies eerst weigeraars worden en dan schuldigen.

Een openbaar leven met schuldigen is niet openbaar

De zin luidt: “…enkele duizenden mensen die nu buiten hun schuld om niet kunnen deelnemen aan het openbare leven.”. Dat roept de vraag op of dat leven überhaupt nog wel zo openbaar is. Is een horeca gelegenheid, een theater, een zwembad of binnenkort een winkel die bezoekers op gedrag toetst nog wel openbaar?

Openbaar, voor een ieder toegankelijk. Dat zijn zwembaden in Nederland niet. Theaters ook niet. Restaurants ook niet. Deelnemen aan het openbare leven met een QR-code bestaat niet. Het is een contradictie. Een openbare gelegenheid die mensen zonder QR-code weigert, is niet langer openbaar.

Als de Tweede Kamer deze week instemt met de voorstellen van het kabinet, dan is binnenkort zelfs het onderwijs niet langer voor een ieder toegankelijk. Zelfs al ben je al aan je studie begonnen en heb je er al voor betaald. Zij die dan geen QR-code kunnen of willen laten zien, zijn volgens Nu.nl “schuldig”. Schuldig aan de eigen buitensluiting. Alsof dat deel van de maatschappij de voordeur achter zich dicht heeft getrokken terwijl de huissleutel aan de binnenkant nog in het slot zit. Eigen schuld, dikke bult?

Wie het weet, mag het zeggen.